Son dönemde temel gıda ürünlerinden biri olan yumurtada yaşanan fiyat artışı dikkat çekiyor. Dört ay önce 30’lu yumurta kolisi 100-120 TL arasında satılırken, bugün market raflarında aynı koli ortalama 250 TL’ye kadar çıktı. Gezen tavuk yumurtasında ise 30’lu kolinin fiyatı 400 TL’ye dayandı. Uzmanlara göre artışın temel sebebi yalnızca Ramazan ayındaki talep artışı değil, aynı zamanda yumurta ihracatındaki yoğunluk.
Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, yumurta fiyatlarındaki fahiş artışın en büyük nedeni ihracat. ABD’de kuş gribi nedeniyle birçok üretim tesisi kapatıldı ve ülke, iç tüketimini karşılamak için ithalata yöneldi. Bu süreçte Türkiye, ABD’nin yanı sıra Brezilya ve Güney Kore gibi ülkelere de yumurta satmaya başladı. ABD ile yapılan anlaşma kapsamında Türkiye’den 15 bin ton yumurta ihracatı hedefleniyor. Bu da iç piyasadaki arzın azalmasına ve fiyatların yükselmesine neden oldu.
Artan iç piyasa fiyatlarını dengelemek için Türkiye, yumurta ihracatına fon kesintisi getirdi. İlk etapta yumurtalar için 50 cent, ardından 1,5 dolar fon kesintisi uygulanmaya başlandı. Ancak ABD’nin arz açığı nedeniyle alımdan vazgeçmemesi, iç piyasadaki fiyatların düşmesini engelledi.
Afyonkarahisar’da üreticilik yapan Ramazan Öztürk, fiyat artışlarının birkaç nedeni olduğuna dikkat çekiyor: “Kış aylarında tavukların verimi doğal olarak düşer. Ramazan ayında tüketim arttı. Ama en önemli etken ihracat. ABD talebi çok yüksek ve fiyata bakmadan alım yapıyorlar.”
Konya’daki üretici Gökhan Kırman ise ihracatın cazibesine işaret etti: “Yurt dışına satışta ürün iadesi yaşamıyoruz, ödemeler peşin, vergi iadesi var. Ancak iç piyasada 3-4 ay sonra ödeme alabiliyoruz. Bu nedenle üretici dış pazarı tercih ediyor.”
İstanbul Hali’nde esnaflık yapan Remzi Saygın ise fiyat artışının sorumlusunun aracılar olduğunu belirtiyor: “Üreticiden tanesi 3 TL’ye çıkan yumurta, markette 9 TL’ye satılıyor. Bu fark üreticiye değil, aradaki zincire gidiyor. Limon ihracatı nasıl kısıtlandıysa, benzer bir uygulama yumurta için de düşünülmeli.”
ABD, ithalat yaptığı ülkelere farklı oranlarda gümrük vergisi uyguluyor. Türk yumurtası için %10 vergi söz konusu. Brezilya’dan alınan yumurtalarda vergi sıfırken, Güney Kore ürünlerine %26 oranında vergi uygulanıyor. Türkiye açısından bu gelişme, hem rekabeti hem de kâr marjını etkileyebilir.
