Tiyatro: “Büyük Plan”
Metin:
ABD’li edebiyat eleştirmeni ve filozof Fredric Ruff Jameson, “Sanat hem ideolojiyi yansıtabilir hem de ona meydan okuyabilir. Ancak kapitalist gerçekçilik altında sanat, sistemin bir parçası haline gelir” diyor. 2019’dan bu yana “Bernarda” ve “Acı Kaybımız” oyunlarıyla dikkatleri çeken Tiyatro Proje No2, 2023’te absürt komedi türünde “Büyük Plan” oyununu sahneliyor.
Oyun, yozlaşmış bir adalet sistemi ve medyanın içinde çırpınan bir avukat ve gazeteciden oluşuyor. İronik olan, bu kişilerin “büyük bir plan” için küçük bir sahtekârlık yapmaları. Oyunun yönetmenliğini Can Ali Çalışandemir yaparken, metin yazarı R. Onur Duru (aynı zamanda video-art tasarımlarını da yapıyor).
Oyunun Çıkış Noktası:
Duru, oyunun 2011’de yazıldığını ve o dönemde ya da nerede oynanacağını bilmeden yazıldığını söylüyor. Hikâye, “çökmüş bir adalet sistemi ve yozlaşmış medyanın içinde çırpınan iki aciz kulun” olarak başladı. Ancak yönetmen Çalışandemir’in yorumu, oyunu bugünkü haline getirdi. Çalışandemir, metne çağdaş ve geleneksel türleri yansıtan avangart bir okuma getirdi.
İlham Kaynakları:
Çalışandemir, distopik bir evren yaratmak için kuantum fiziği ve yapay zekâ devrimini takip ettiğini belirtiyor. Duru ise metnin Ionesco, Beckett, Brecht, Nazım Hikmet, Asaf Çiyiltepe, Stephen King ve Edgar Allan Poe gibi yazarlardan etkilendiğini ifade ediyor.
“Büyük Plan”ın Meramı:
Oyunun meramı, insan olmanın ne olduğu sorgulaması yapmak. İnsanların komik hallerini gördükten sonra kendimizle yüzleşmek zorunda kalıyoruz. Oyun, izleyicilere “bir insan olmak şudur” demekten ziyade kendi sorularını sorduğumuz bir ayna sunuyor. “Büyük Plan”, hem komik hem de rahatsız edici bir hikâye.
Oyunun Yorumu:
Çalışandemir, oyunun kaçış arayışlarının karakterleri “insan olmak nedir?” sorusuyla yüzleştirdiğini belirtiyor. Oyun, izleyicilere şu soruyu düşündürüyor: “Kaçılması gereken şey gerçekten yaşadığımız dünya mı yoksa bize dayatılan yapay bir gerçeklik mi?”
Günümüz Perspektifi:
Herbert George Wells’in “Yaşamın rüya olduğunu söylerler, hatta acınası bir rüya” sözünü ele alan röportajda, günümüzdeki toplumun kendi hatalarını tekrarlayan bir organizma olduğu vurgulanıyor. Oyunun distopyası, bu perspektiften yola çıkıyor.
Sahneleme Süreci:
Çalışandemir, oyuncuların sadece “ben” değil “biz” de diyebildikleri bir ekip oluşturmanın önemini vurguluyor. Provalar, aktörlerin fikirleri ve doğaçlamalarıyla şekillendi. En etkileyici anlardan biri, oyuncuların ellerinde siyah şemsiyelerle cenaze sahnesini provası olarak belirtiliyor.
Oyunun Anlatısı:
Oyunun en sevdiği bölümü olarak Duru, “hormon” sahnesini gösteriyor. Çalışandemir ise karakterlerin çıkarları için her şeyi yapabilmelerine dikkat çekiyor ve “kendinizi de yanınızda götüreceksiniz” diyor.
Tavsiye:
Oyun, 16 yaş üstü herkese tavsiye ediliyor. Eğlenmek, düşünmek ve sorgulamak isteyen izleyiciler için uygun.
Gelecek Projeler:
Tiyatro Proje No2, Lorca üçlemesinin ikinci ayağı olan “Yerma” oyununu hazırlıyor. Ayrıca kendi sahnelerini kurmak istiyorlar.
Oyun Programı:
