Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın Suriye İç Savaşı Raporu
Suriye iç savaşı, ülkenin ekonomisi ve toplumu üzerinde yıkıcı etkilere yol açtı. 1 Ocak 2025 itibarıyla 4,74 milyon Suriyeli mülteci yurtdışında yaşamakta olup bunların büyük çoğunluğu Türkiye’de bulunmaktadır.
Savaş, ülke ekonomisine 800 milyar dolarlık zarar verdi. Yoksulluk arttı ve altyapı büyük ölçüde çöktü. Ekonomik büyüme hızı çarpıcı bir şekilde yavaşladı ve bu tempoyla savaş öncesi ekonomik düzeye dönmek 55 yıl alacak.
UNDP’ye göre, Suriye’nin istikrara kavuşması için uzun vadeli ekonomik reformlara ve büyük ölçekli uluslararası yardımlara ihtiyaç var. Ülkenin refahı gelişmeden Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri beklenmiyor.
Suriyeliler Neden Dönmüyor?
Şu anda Suriye nüfusunun %90’ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve aşırı yoksulluk %66’ya ulaşmış durumda. Eğitime erişimi olmayan 6-15 yaş arası çocukların oranı %50 iken, 5,4 milyon kişi işini kaybetmiş durumda. Enerji altyapısının %80’i yok oldu.
Sağlık hizmetlerinin çökmesi, temiz suya erişimin azalması ve barınma krizi, milyonlarca insanı insani yardıma bağımlı hale getirdi. UNDP, bu koşulların Suriye’nin yeniden inşasını daha da zorlaştırdığına dikkat çekiyor.
Geri Dönüş İçin Büyük Mali Destek Gerekli
UNDP raporuna göre, Suriye’nin yeniden inşası ve mültecilerin dönüşü için büyük ölçekli finansal destek şarttır. Suriyeli mültecilerin geri dönüşünün sağlanması için en az 12-24 milyar dolarlık acil fona ihtiyaç vardır.
UNDP Başkanı Achim Steiner, “Suriye’nin toparlanması için insani yardımın yanı sıra tarımın canlandırılması, altyapının yeniden inşası ve temel hizmetlerin güçlendirilmesi gerekiyor” dedi.
Raporda ayrıca, bölgesel etkilerin azaltılması için uluslararası toplumun koordineli bir çaba göstermesi gerektiği vurgulanıyor.
Suriye’nin Geleceği: Ekonomik Senaryolar
UNDP raporu, Suriye’nin geleceği için farklı ekonomik senaryolar sunuyor. Çatışmanın olmadığı bir ortamda, ülkenin kalkınma sürecinin hızlanabileceği, ancak bunun yıllık %5’lik bir büyüme gerektirdiği belirtiliyor.
Daha hızlı bir toparlanma için %13,9’luk bir büyüme oranı gerekecek. UNDP Başkan Yardımcısı Abdallah El-Dardari, “Suriye’nin geleceği güçlü bir ekonomik istikrar planına bağlı. Bu, sektörlerin yeniden canlandırılmasını ve sosyal hizmetlerin güçlendirilmesini gerektiriyor” dedi.
Rapor, Beşar Esad rejiminin 2024’te devrilmesi ihtimalinin ülke için bir dönüm noktası olabileceğini, ancak bu geçişin uzun ve zorlu olacağını belirtiyor.
