Asgari Ücret Zam İhtimalleri
Bu yılın ortasında artırılmayan asgari ücrete, yılbaşında ne kadar zam yapılacağı son aylarda önemli bir gündem konusu oldu.
Asgari ücretin belirlenmesinde yıl sonu enflasyon rakamı kritik önem taşıyor. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon beklentisini %38’den %44’e çıkarması ve 2025 tahminini %14’ten %21’e yükseltmesiyle son 14 ayda enflasyon hedefi beş kez değiştirilmiş oldu.
Bu güncellemelerle birlikte ücret zamlarına ilişkin yorumlar da devam ediyor. Geçmiş yıllardan farklı olarak bu yıl tartışılan asgari ücret zammının yıl sonu enflasyona mı yoksa hedef enflasyona göre mi yapılacağı sorusu gündeme geldi. Bir görüş, asgari ücretin geçmiş enflasyon kadar artırılmasının dezenflasyon mücadelesine zarar vereceğini öne sürüyor. Bu görüşe göre, ücretlerde geçmiş enflasyona göre artış yapılırsa eline fazla ücret geçenlerin bu farkı talebe dönüştüreceği ve bu talep artışının enflasyonu yeniden yükselteceği düşünülüyor.
Bir başka görüş ise asgari ücretin ve emekliler dahil tüm ücretlerin geçmiş enflasyon kadar artırılmasının doğru olduğunu söylüyor.
İşte yeni asgari ücret için önerilenler ve konuşulan rakamlar…
IMF’den Uyarı
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Türkiye misyon başkanı Jim Walsh, Türkiye’nin 1 Ocak’ta yapacağı asgari ücret artışında “geçen yıl olduğu gibi enflasyonun ciddi şekilde yükselmesine yol açacak bir artış yapmaması gerektiğini” ve “en yoksul kesime destek önlemlerine odaklanması gerektiğini” söyledi.
Cevdet Akçay: Ücret Artışlarında İlla Ki İleriye Dönük Endekslemeye Geçmeliyiz
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, asgari ücrete ilişkin tavsiye merci olmadıklarını anımsatarak “Ücret dağılımında düşük vasıflı çalışanların yani asgari ücretlerinin dağılımda zarar görmemesi için artışın enflasyona zarar vermeyeceğini öngörmek lazım. Bir noktada illa ki ileriye dönük endekslemeye geçmeliyiz. Bu dönem uygun bir dönem” ifadelerini kullandı.
Hakan Kara: Henüz O Noktada Değiliz
Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede “Son 3 yılda ücret artışları resmi tahminlere göre (ileriye dönük endeksleme ile) yapılmış olsaydı, TÜİK verilerine göre bile çalışanların alım gücünün yaklaşık yarısı erimiş olacaktı” dedi.
Kara, “Sosyal medyada ücretlerin ileriye dönük endekslemesi argümanı üzerinden Cevdet Akçay Hocaya çok yüklenilmiş” diyerek şunları söyledi:
“Merak edip Basın Toplantısını dinledim. Hoca aynı zamanda bu dönemde yapılacak ücret artışlarının ekonomideki yavaşlama nedeniyle daha az enflasyonist olacağından da bahsetmiş. Bu etkileşimin sınırlı olacağını düşünsem de Cevdet Hocanın argümanı 2025 yılında ücretlere daha az değil tam tersine daha fazla zam yapılmasını da destekleyebilir.
118 İktisatçıdan Ortak Asgari Ücret Çağrısı
118 iktisatçı ortak imzaladıkları basın açıklamasında asgari ücret artışlarında gerçekleşen enflasyon oranının dikkate alınması ve gelir dağılımını da gözeten bütüncül bir ekonomi politikası izlenmesi gerektiğini belirtti.
Daron Acemoğlu: İşçi Ücretleri Yükselmeli
Nobel ekonomi ödülünü kazanan Prof. Dr. Daron Acemoğlu, “Türkiye’de ekonomik problemlerin en önemli kaynaklarından bir tanesi de fakirlik. İşçi ücretleri artmıyor, tek artırma yolumuz asgari ücreti artırmak. Çünkü verimlilik düşüyor. Ülkede işçi ücretleri bu kadar düşük ama aynı zamanda da yarısı asgari ücretle çalışıyor. Bu denklemde bir bozukluk var. Bunu düzetmek için işçilerin verimliliğini artırmak gerekiyor ki işçilere olan talep artsın, iş adamları üretkenlikleri, karları arttıkları için işçilere daha fazla maaş vermek zorunda kalsın. Bunu çözünce fakirliği ve işsizliği çözüyoruz böylece enflasyona yol açan dinamikler de zayıflıyor” dedi.
Mahfi Eğilmez: Bütün Ücretlerin Geçmiş Enflasyon Kadar Artırılma
İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Asgari Ücret Ne Kadar Artırılmalı?” başlıklı yazısında asgari ücretin ve emekliler dahil tüm ücretlerin geçmiş enflasyon kadar artırılmasının doğru olduğunu savunuyor. Bu görüşünün dayanaklarını sayısal olarak şu şekilde açıkladı:
“Asgari ücret 2024 başında bütün yıl uygulanmak üzere 17.002 lira (net) olarak belirlenmişti. 2024 yılında yıllık ortalama enflasyon oranının yüzde 50 dolayında olacağı düşünülürse asgari ücretin 2024 yılı süresince yitirdiği satın alma gücünü yeniden yakalayabilmesi için 2025 başında en az bu oranda zam yapılması gerekir. Ki bu da asgari ücretin (17.002 x 1,50 =) 25.503 lira olarak belirlenmesi demektir. Asgari ücreti 2025 yılında kamu kesiminin beklediği enflasyon oranına göre artırmayı planlayanların düşüncesi mevcut asgari ücrete yüzde 25 zam yapmak şeklinde ortaya çıkıyor.
Bu görüşün kabul görmesi halinde asgari ücretin satın alma gücü 2024 yılı başındaki asgari ücretin satın alma gücünün çok gerisine düşmüş olacaktır.”
Erdal Bahçıvan: Zam İki Taraflı da Mutlu Etmeyecek
BloombergHT’nin aktardığına göre, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan İSO meclis üyeleriyle birlikte depremin vurduğu Antakya’daki İSO Yaşam Kenti ile Adana’ya ziyaretlerde bulunduğu sırada basın mensuplarının sorularını yanıtladı. İSO Başkanı Bahçıvan her iki taraf için mutsuzluğu en aza indirmenin başarı olacağını belirterek, şunları söyledi:
“Asgari ücret konusunda iki taraf için de empatinin yüksek yapılması gereken bir süreçteyiz. Bir tarafta en önemli ortağımız olan ve sanayinin üretim gücünün temel tamamlayıcısı olan çalışanlarımızın yaşamları var. Diğer taraftan sanayicimizin özellikle belli iş kollarındaki en önemli maliyet faktörü olan işgücünün rekabette oluşturacağı değerler var. Hem iş gücünün istikrarlı ve kalıcı olması, hem de işgücü maliyeti ödeyen firmaların rekabet edebilmesi noktasında ortada buluşulması lazım. Bu yıl da asgari ücretin en az geçen yılki kadar üzerinde konuşulacağını tahmin diyorum. İki kesimin de çok mutlu olacağı bir noktada olmayacağı kesin gibi gözüküyor. Mutsuzluğu en aza indirmek bile bir başarı olacak”
Gözler Aralık Ayına Çevrildi
Bu yıl asgari ücret zammının yılsonu enflasyona mı yoksa hedef enflasyona göre mi yapılacağı yılın son ayında belli olacak. Asgari ücret komisyonunun ilk toplantısını aralık ayında yapması bekleniyor. Genellikle dört toplantı yapılan süreçte aralık ayının son günlerinde, 2025 güncel asgari ücret oranı netlik kazanacak. Asgari ücret, 2024’ün Ocak ayında yüzde 49,11 oranında zamlanarak 17 bin 2 liraya yükselmişti. Konuşulan rakamlara göre ocak ayında yüzde 25 zam yapılırsa yeni asgari ücret 21 bin 252 lira, TCMB’nin yüzde 44’lük hedefi oranında artış yapıldığında ise 24 bin 483 lirayı bulacak. Fakat TCMB’nin 2025 hedefi olan yüzde 21’lik zam yapıldığında 20 bin 572 liraya 2025 üst bandı olan yüzde 26 oranında zam gelirse ise 21 bin 422 lira olacak.
